Takibi Şikayete Tabi Suçlar Nelerdir? Kapsamı Nelerdir?

Takibi şikayete tabi suçlar, kişiler arasındaki her olumsuzluğun davaya konu edilmesiyle bu kişilerin özel alanlarına yapılacak müdahaleleri engellemek, mağdurun uğradığı zararın giderilmesini sağlamak gibi amaçlar doğrultusunda düzenlenmiştir. Bu suçların kapsamı ve neler olduğuna dair makalemizde detaylı hukuk bilgileri mevcuttur.

Takibi Şikayete Tabi Suçlar Nedir?

Şikayete bağlı suçlar, bir suç hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılabilmesi için suçun mağdurunun veya suçtan zarar gören kişilerin şikayetçi olmasının arandığı suçlardır. Bu suçlar, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda ve özel kanunlarda açıkça gösterilmiştir.

Bir suçun şikayete tabi olduğu kanun maddesindeki şu ifadelerden anlaşılmaktadır:

“…mağdurun şikayeti üzerine…hükmolunur.” (TCK m. 86/2),
“…şikayet üzerine…cezalandırılır.” (TCK m.104/1),
“…soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun şikayetine bağlıdır.” (TCK m.131/1).

Şikayete bağlı olmayan suçlar ise kanunlarda ayrıca belirtilmemektedir. Buna göre kanun maddesinde bir suçun takibinin şikayete bağlı olduğu açıkça yazılmamış ise, o suç şikayet bağlı değildir.

Şikayet hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Bu nedenle şikayet hakkı, bir suçun savcılık tarafından soruşturulması veya mahkeme tarafından kovuşturulması için zarar görene veya mağdura tanınan bir haktır.

Şikayet hakkı hak sahibi kullanmalıdır. Bu hak mirasçılara geçmez. Ancak, müşteki şikayet hakkını bizzat kullandıktan sonra vefat ederse, mirasçıları açılan ceza davasına müdahil (katılan) sıfatıyla katılabilir.

Takibi Şikayete Tabi Suçların Özellikleri Nelerdir?

• Suçun şikayete bağlı olduğu kanunda yazılı olmalıdır.
• Şikayet hakkı, suçtan zarar gören tarafından kullanılabilmektedir.
• Şikayet hakkı kanun ile düzenlenen süre içerisinde yapılmalıdır (TCK m. 73/1).
• Şikayetin kanun ile düzenlenen ilgili makamlara yapılması gerekmektedir (CMK m. 158).
• Şikayet hakkından her zaman vazgeçilebilmektedir.
• Bazı istisnalar (Örn; cinsel saldırı, cinsel taciz, dolandırıcılık) dışında, şikayete tabi suçlar genellikle uzlaşma kapsamındadır.

Takibi Şikayete Tabi Suçlarda Şikayet Süresi

Takibi Şikayete bağlı suçlarda şikayet süresi, mağdurun fiili ya da ‘faili öğrenmesinden itibaren 6 aydır.

Suçtan zarar gören veya mağdur, suç teşkil eden fiil veya failden hangisini daha geç öğrenmiş ise, 6 aylık şikayet süresi o tarihten itibaren başlar. 

Müşteki birden fazla ise ve müştekilerden biri şikayet süresini kaçırsa da, süreyi kaçırmayan diğer müştekilerin şikayet hakkı düşmez. (TCK md. 73/3).

Şikayetten vazgeçilmesi, soruşturma aşamasında takipsizlik kararı, kovuşturma aşamasında ise kamu davasının düşmesi sonucunu doğurmaktadır.

Bu Suçlar Hangileri?

Bir suçun takibi şikayete tabi suçlar olduğu açıkça kanunda yazılı olmadıkça, o suç savcılık tarafından resen soruşturulur.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi suçlar genellikle uzlaştırma kapsamındadır.

Türk Ceza Kanununda Şikayete Tabi Suçların Bulunduğu Maddeler:

1. Bir Türk vatandaşının 13. madde de yazılı suçlar dışında, aşağı sınırı bir yıldan az hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye’de kovuşturulabilirliğinin bulunması ve zarar görenin şikâyetçi olması hali (m. 11/2),

2. Bir yabancının 13. madde de yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması, failin Türkiye’de bulunması ve suçtan zarar görenin şikâyetçi olması hali (m. 12/2),

3. Basit yaralama (m. 86/2),

4. Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi (m. 88). Yaralamanın 86/2. madde kapsamında kalması,

 5. Taksirle yaralama (m. 89/1).

6. Taksirle yaralama (m. 89/2, 3, 4).

 7. Cinsel saldırı (m. 102/1).

8. Cinsel saldırı (m. 102/2. ikinci cümle).

9. Reşit olmayanla cinsel ilişki (m. 104/1).

10. Cinsel taciz (m. 105/1).

11. Tehdit (m. 106/1 ikinci cümle).

12. Konut dokunulmazlığını ihlal (m. 116/1, 2, 4).

13. İş ve çalışma hürriyetini ihlal (m. 117/1).

14. Kişilerin huzur ve sükununu bozma (m. 123/1).

15. Hakaret (m. 125/1, 2, 3). (Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hariç olmak üzere).

16. Kişinin hatırasına hakaret (m. 130/1, 2). (Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hariç olmak üzere).

17. Haberleşmenin gizliliğini ihlal (m. 132/1, 2, 3).

18. Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (m. 133/1, 2, 3).

19. Özel hayatın gizliliğini ihlal (m. 134/1, 2).

20. Hırsızlık (m. 141).

21. Nitelikli hırsızlık (m. 142/1, 2, 3).

22. Hırsızlık suçlarında daha az cezayı gerektiren haller (m. 144/1).

23. Kullanma hırsızlığı (m. 146/1).

24. Mala zarar verme (m. 151/1, 2).

25. Mala zarar vermenin nitelikli halleri (m. 152/1,2).

26. İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme (m. 153/1).

27. Hakkı olmayan yere tecavüz (m. 154/1, 2, 3).

28. Güveni kötüye kullanma (m. 155/1, 2).

29. Bedelsiz senedi kullanma (m. 156/1).

30. Dolandırıcılık (m. 157/1).

31. Nitelikli dolandırıcılık (m. 158/1,2).

32. Dolandırıcılıkta daha az cezayı gerektiren hal (m. 159/1).

33. Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf (m. 160/1).

34. Hileli iflas (m. 161/1).

35. Taksirli iflas (m. 162/1).

36. Karşılıksız yararlanma (m. 163/1,2).

37. Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi (m. 164/1).

38. Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi (m. 165/1).

39. Bilgi vermeme (m. 166/1).

40. Açığa imzanın kötüye kullanılması (m. 209/1).

41. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali (m. 233/1).

42. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (m. 234/3).

43. Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (m. 239/1, 2, 3).

44. Yabancı devlet başkanına karşı suç (m. 340/2).

45. Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret (m. 341/2).

46. Yabancı devlet temsilcilerine karşı hakaret (m. 342/2) (Karşılıklılık koşulu aranmaktadır).

Uzlaşma Kapsamında Olmayan Suçlar

Şikayete tabi olan, ancak uzlaşmaya tabi olmayan suçlar şunlardır:

1. Cinsel saldırı (m. 102/1, 2. ikinci cümle).

2. Reşit olmayanla cinsel ilişki (m. 104/1).

3. Cinsel taciz (m. 105/1).

Şikayete Tabi Suçlarda Zamanaşımı

Takibi şikayete tabi suçlar zamanaşımı süresi, şikayette bulunmaya hakkı olan kişinin eylemi ve faili bildiği ya da öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır.