English 
Turkish 
Analık halinde süt izni İş Kanununda düzenlenmiştir. İş Kanunu’nun 74. maddesinin yedinci fıkrası uyarınca kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler.
Ancak işçi, bu izin hakkını kullanırken iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun hareket etmeli ve işin aksamadan yürütülebilmesi için işveren vekilleriyle gerekli bağlantıları kurmalıdır. Bu durum işçinin sadakat borcunun bir gereğidir.
İşçi günlük süt iznini günde tek bir seferde kullanabileceği gibi iki veya üçe bölerek de kullanabilir veya ara dinlenmesi ile birleştirebilir. Ayrıca işçi bu süreyi işe bir buçuk saat geç gelme veya bir buçuk saat erken çıkma şeklinde de kullanabilir.
Süt izni süresi, işçinin çalışma süresinden sayılmaktadır. Dolayısıyla işçi süt izni sürelerinde işyerinde fiilen çalışmaksızın ücretini almaya devam etmekte ve süt izni süreleri kıdeme bağlı her türlü hakkın hesabında göz önünde bulundurulmaktadır.
Bir buçuk saatlik izin süresi, işçinin süt izni kapsamında kullanabileceği toplam süredir. Bir başka ifadeyle, işçinin bu iznini kullanmak için evine gideceği durumlarda yolda geçireceği süreler de yine bu bir buçuk saatin içinde değerlendirilecek, bunun için fazladan izin verilmeyecektir.
İçindekiler
ANALIK HALİNDE SÜT İZNİ NEDİR?
Analık halinde süt izni, İş Kanununun 74. Maddesinde analık ve evlat edinmeyle ilgili izinler; muayene izni, doğum izni, ücretsiz izin, yarım çalışma izni ve süt iznidir. Bu izinler yalnızca 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için değil, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu kapsamındaki tüm işçiler için geçerlidir.
Ancak kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkı yalnızca 4857 sayılı İş K. kapsamındaki işçiler için geçerlidir.
Kadın işçi, doğum iznini ve ücretsiz izin ya da yarım çalışma iznini kullanıp çalışmaya başladığında, çocuğu belirli bir yaşa gelene kadar çalıştığı her gün için süt izni kullanabilir. İş Kanunu’nun 74. maddesinin yedinci fıkrası uyarınca kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
Bu iznin kullanılabilmesi için doğumun gerçekleşmiş olması, doğum yapan kadın işçinin fiilen çalışıyor olması ve iznini kullanmak için işyerinden talepte bulunması gerekmektedir.
Bu izinin amacı, bebeğin beslenmesidir. Bu nedenle bu iznin çalışılan her gün için kullanılması öngörülmüştür. Ancak uygulamada işyerinin uzaklığı, ulaşım problemleri, trafik, vb. nedenlerden dolayı bu izni, bir haftalık sürelerin toplanması suretiyle haftada bir gün toplu biçimde kullanılmaktadır.
ANALIK HALİNDE SÜT İZNİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI
Analık halinde süt izni, 4857 sayılı İş K. madde 74/7 uyarınca bir kadın işçi, bir yaşını doldurmamış çocuğunu emzirmek üzere günlük bir buçuk saatlik süt izni hakkına sahiptir. Bu nedenle bir yaşını doldurmamış çocuğa sahip kadın işçi olmak, bu izne hak kazanmak için yeterlidir. Süt izninin kullanımı kanundan doğan bir haktır. Bu nedenle işçinin bu izni kullanması, işverenin iznine tabi değildir. Bu izinden yararlanmak için;
1.Kadın İşçi Olmak
2.Bir Yaşından Küçük Çocuk Sahibi Olmak
3.Emziriyor Olmak
yeterlidir.
SÜT İZNİNİN KULLANILABİLECEĞİ YERLER
Analık halinde süt izni, kadın işçi bu izni işyeri dışında, çocuğunun bulunduğu yere gidip gelmek şeklinde kullanabileceği gibi, çocuğu işyerine getirerek işyerinde de kullanabilir. Nitekim işçilerin iznini işyerinde de kullanabilmesini sağlamak amacıyla 2013 tarihli Yönetmelik’te işverenin emzirme odası ve yurt açma yükümlülüğü yer almaktadır.
ANALIK HALİNDE SÜT İZNİ NE ZAMAN BAŞLAR?
Analık halinde süt izni, kanunda açıkça belirtilmese de süt izni, en erken doğum sonrası (en az) 8 haftalık doğum (analık) izninin (m. 74/1) bitiminden itibaren kullanılabilir. Çünkü doğum (analık) izni süresince işçi çalışmayacak, dolayısıyla süt izni kullanımı da gündeme gelmeyecektir.
Bununla birlikte Kanunun 74. maddesiyle kadın işçiye yarım çalışma imkanı getirilmiştir. Buna göre doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.
Görüldüğü üzere işçi, yarım çalışma hakkını kullanırsa süt iznini kullanamayacaktır. Süt izninin kullanılamayacağı bu süre, yarım çalışma hakkının kullanıldığı zaman dilimi ile sınırlıdır. Yarım çalışma hakkının sona ermesinden itibaren çocuk bir yaşını doldurana kadar işçi bu iznini kullanabilir. Ancak çocuğun engelli doğması halinde yarım çalışma hakkı üç yüz altmış gün olduğundan yarım çalışma hakkı sona erdiğinde süt izni hakkı da sona ermiş olacaktır.
İşçinin İş K. madde 74/6 uyarınca doğum sebebiyle altı aya kadar ücretsiz izin kullanması halinde de süt izninin kullanamayacağı açıktır. Ancak işçi ücretsiz izninin bitiminden sonra çocuğu bir yaşına gelene kadar ki dönem için bu izni hakkını kullanacaktır.
SÜT İZNİYLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
ANALIK HALİNDE SÜT İZNİ HAKKI OLAN KADIN İŞÇİYE BU HAKKIN VERİLMEMESİ İŞÇİYE HAKLI FESİH İMKANI VERİR
4857 sayılı İş Kanun’un 74/7. maddesinde “Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.” şeklinde düzenleme bulunmaktadır. 4857 sayılı yasanın 104. maddesinde işverenin işin düzenlenmesine ilişkin bu madde hükmüne aykırı hareket etmesi durumunda para cezası uygulanacağı düzenlemesi de getirilerek süt izni kullandırılması idari yaptırıma bağlanarak güvenceye alınmıştır.Kanunda kadın işçilere verilmesi gereken izin süreleri emredici şekilde düzenlenmiştir.Süt izni hakkı bulunup da verilmemesi işçiye haklı fesih imkanı verirken, kullandırılmaması halinde fazla çalışma ücreti olarak talep edilebilir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 19.01.2021 T., 2020/4320 E. 2021/1447 K.).
İŞVERENİN İŞÇİYE SÜT İZNİNİ AMACINA UYGUN ŞEKİLDE KULLANMA İMKANI VERMEMESİ HALİNDE İŞÇİ SÖZLEŞMEYİ HAKLI NEDENLE FESHEDEBİLİR
Somut olayda, davacıya doğum izninden sonra süt iznini kullanmakta olduğu bir dönemde davacının görevlendirildiği yerde süt iznini amaca uygun şekilde kullanma imkanının bulunmadığı açık olmasına rağmen bu işleminin yapılması tanık beyanlarına göre yaklaşık 2 saatlik mesafede bulunan başka bir şubede yaklaşık 40 gün süreyle görevlendirilmiştir. İşverenin işçiyi gözetme borcuna ve dürüstlük kuralına aykırıdır. Medeni Kanunu’nun 2’nci maddesinde düzenlenen hakkın kötüye kullanılması yasağı gereği, işveren dürüstlük kuralına aykırı davranamaz. Hal böyle olunca iş sözleşmesinin davacı işçi tarafından haklı sebeple feshedildiği kabul edilmelidir. Bu itibarla, mahkemece kıdem tazminatı yönünden davanın kabulü gerekirken, davanın reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 29.06.2020 T., 2017/10166 E. 2020/8063 K.).
Bu durumda, her ne kadar iş sözleşmesinde ve toplu iş sözleşmesinde işverene personeli nakil yetkisi tanınmışsa da bu yetkinin objektif olarak ve dürüstlük kuralına uygun kullanılması gerekir. Somut olayda, davacı doğum sonrası önceki işyerine yaklaşık 100 Km. uzaklıktaki başka bir şubeye nakledilmiştir. Halbuki önceki işyerine çok daha yakın şubelerin bulunduğu açıktır. Mahkemece her ne kadar servis hizmetinden söz edilmişse de aralıklı olarak bebeğini emzirme ihtiyacı sebebi ile süt izni kullanması söz konusu olabilecek davacı bakımından, bu naklin 4857 sayılı Kanun’un 22. maddesi kapsamında esaslı değişiklik olduğu ve yukarıda değinilen ilkelere uygun davranılmadığı açıktır. Hal böyle olunca iş sözleşmesinin davacı işçi tarafından 24. maddesine göre haklı sebeple feshedildiği kabul edilmelidir. Saptanan bu durum karşısında ve yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulduğunda, kıdem tazminatı yönünden davanın kabulü gerekirken usulden reddine karar verilmesi isabetsizdir (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 15.12.2014 T., 2014/31412 E. 2014/35559 K.).
İŞÇİYE KULLANDIRILMAYAN SÜT İZNİ, KULLANILMASI GEREKEN TARİHTEKİ ÜCRET ÜZERİNDEN FAZLA MESAİ ÜCRETİ OLARAK HESAPLANARAK SÜT İZNİ ALACAĞI OLARAK İŞÇİYE ÖDENMELİDİR
İşçi süt izni olan günlük 1,5 saatlik zamanda çalışmış ise bunun karşılığı mesai yaptığından, fazla mesai olarak değerlendirilmeli ve fazla mesainin karşılığı ücret hesaplanıp hüküm altına alınmalıdır.
Somut uyuşmazlıkta davacı doğum sonrası süt izni kullandırılmadığını iddia etmiş, davalı ise davacının bu yönde bir başvurusu olmadığını savunmuştur.Mahkemece öncelikle davacının doğum yaptığı tarihten, doğan çocuğun bir yaşına geldiği tarihe kadar davacının kullandığı doğum ve diğer izinli olduğu günler dışında kullanması gereken günlük 1,5 saatten toplam verilmesi gereken süt izni belirlenmeli, varsa verilen izin mahsup edilmeli, kalan kısım ise kullanılması gereken tarihteki ücret üzerinden fazla mesai ücreti olarak hesaplanıp süt izni alacağı olarak hüküm altına alınmalıdır (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 02.04.2018 T., 2017/5607 E. 2018/7152 K.).
SÜT İZNİ ERTELENEMEZ VE SONRADAN KULLANILAMAZ
Süt izni yasadan kaynaklanan bir mazeret iznidir ve yasal haktır. Kural olarak da ücrete tabidir. Ancak ertelenmeme özelliği vardır ve sonradan kullanılamaz (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 02.04.2018 T., 2017/5607 E. 2018/7152 K.).
